Systemisch kijken en de verborgen verbanden ontrafelen is essentieel om echte verandering tot stand te brengen. Je duikt naar dat wat niet zomaar gezien wil worden. Systemisch kijken maakt namelijk helder wat er onder de oppervlakte speelt. Zodat je daar gebruik van kunt maken in plaats van steeds tegen hetzelfde aan te lopen om écht verschil maken. Een eerste artikel waarin we “duiken” naar die verborgen verbanden en ze leren (h)erkennen, soms manifesteren ze zich in zoiets als een “draak”, en durf je die in de ogen te kijken of loop je er met een boog omheen?
Overal waar mensen met elkaar te maken hebben, vormen zich systemen. Jijzelf bent ook onderdeel van het systeem én hebt invloed op het systeem. Onder het mom van organisatiecultuur blijft een groot deel ervan onzichtbaar. Welk systeem zit er onder de oppervlakte? En welke verborgen verbanden, invloeden en emoties spelen mee?
Systemisch kijken en verborgen verbanden ontrafelen is essentieel om verandering tot stand te brengen. Je duikt naar dat wat niet zomaar gezien wil worden. Systemisch kijken maakt namelijk helder wat er onder de oppervlakte speelt. Zodat je daar gebruik van kunt maken in plaats van steeds tegen hetzelfde aan te lopen. En zo kun je écht verschil maken.
Hoe leid je dan en waar moet je voor opletten, een verborgen verband nader belicht, de draak.
Naarmate je meer gaat geloven in je persoonlijke waarheden wordt de kans groter dat ze je in de weg gaan zitten. Ze veranderen dan in beperkende overtuigingen. Zo gaan ze zich gedragen als een draak die je de weg verspert en luid vuurspuwend jou in je overtuiging probeert te houden. Ik noem het een draak omdat een dergelijke overtuiging echt heel groot en aanwezig kan zijn. En tegelijk iets mythisch is en niet echt bestaat. Wij creëren onze draken. Door het drakenperspectief weet je “echt zeker” dat jouw perspectief samenvalt met de waarheid. Maar niet heus dus.
En als je weet dat nagenoeg iedereen dit zo doet begrijp je dat het slechts een kwestie van tijd is totdat de draken elkaar gaan bevechten. Kom je in de gang op kantoor weleens een draak tegen? Vast wel. De reactie van een collega die ineens zo heftig is, dat komt uit een uitvergrote overtuiging. En probeer dan maar eens uit je eigen draak te blijven. Systemisch word je maximaal uitgedaagd om met hetzelfde vuur te reageren. Het drakengevecht wordt heviger als we vanuit die normatieve eigen waarheid gaan handelen: dat die ander niet snapt dat het echt anders hoort.
Compliment van de een, ongeschikt volgens de ander
Henk had van huis uit geleerd dat zaken voor het meisje gaan. Overwerken was voor hem dan ook vanzelfsprekend. Zijn manager was altijd heel blij met het feit dat ook al moest Henk er flink voor overwerken de opdracht in ieder geval klaar was, altijd ruim op tijd en prees hem voor zijn inspanningen. Henk liet dan ook altijd zien wat hij extra had gedaan om te zorgen dat het werk echt afkwam. Toen er een nieuwe manager kwam bleef Henk dit gedrag vertonen en vertelde trots aan de nieuwe manager dat hij de opdracht af had en er het hele weekend aan gewerkt had. Deze manager reageerde echter lauw, Henk snapte er niets van. Was de manager niet blij met hem? Bij een volgende opdracht deed hij er nog een schepje bovenop, vooral bewijzen dat hij er extra hard en lang aan had gewerkt. De reactie van de manager was een hele andere dan Henk had verwacht. De manager nam Henk apart en ging het gesprek met hem aan omdat hij zich zorgen maakte en twijfelde of Henk wel toegerust was voor zijn taak. Immers in de gewone werktijd kreeg hij zijn werk niet af. Henk snapte er niets van en bleef op dezelfde manier proberen zijn manager te overtuigen. Zijn overtuiging werd groter en groter. Die van de manager ook. De ene draak tegenover de ander. Tot het escaleerde. De manager stelde voor dat hij ander werk zou gaan doen, een niveautje lager en coaching om Henk beter te laten functioneren. De coach bleek in staat om beiden te laten zien dat hier sprake was van andere beelden, gestuurd door verschillende waarden en normen. Toen was er weer ruimte voor samenwerken.
Voer ‘m niet maar voer ‘m af
En wat als de draak nog slaapt?
Er komt bij jou nu ook vast een beeld naar boven van een immense draak die als je in de buurt komt toch dat ene oog opent en je aanstaart. Je overtuigingen kunnen je ook zo aanstaren. Geloof me een dergelijke draak slaapt niet, maar sluimert slechts. Net als in de film. Daar krijg je last van, vroeger of later.
Dus als je zo’n draak tegenkomt bij jezelf of in je organisatie, misschien als het nog maar een schattig klein draakje is, voer m niet maar voer m af.
Gevoede overtuigingen hebben de neiging tot grote draken te groeien. Ook in organisaties liggen her en der van die draken. Draken van overtuigingen die men misschien zelfs wel diep in de kerker heeft weggestopt maar plots weer het licht zien en zich dan brullend laten horen. En oh wat kunnen we daarvan wegkijken. Die draak willen we niet zien. Het hele systeem blokkeert, we kunnen geen kant meer op. Vaak snap je er niets van omdat je bepaald gedrag koppelde aan een directeur die toch inmiddels plaats gemaakt had, of aan die collega of die afdeling waar je niet meer mee werkt. Dan blijkt dat die draak (van een overtuiging) in je organisatiesysteem zit en niet in een specifiek mens. Dat betekent de spelonken van het systeem in en begrijpen wat er gebeurt. Op weg naar de bevrijding, want organisaties worden letterlijk en figuurlijk licht van het afscheid nemen van de draken.
Nieuwsgierig naar meer Verborgen Verbanden en hoe je zelf aan de slag kunt?
Bestel het boek bij de lokale boekhandel of via managementboek.nl.